Kiến thức cần biết về Hoành phi, Câu đối

Hoành phi, Câu đối thờ chính là một phần cơ bản được gia chủ treo ở vị trí trang trọng, thường là áp vào tường phía trong cùng của không gian thờ. Bộ Hoành Phi, Câu Đối thường được làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, chữ viết trên đó thường sử dụng chữ Hán hoặc Hán Nôm (ngày nay tại một số công trình thờ tự mới có sử dụng chữ Quốc ngữ nhưng còn gây ra nhiều tranh cãi).

Nội dung trên Hoành Phi, Câu Đối của mỗi phòng thờ, nhà thờ họ, nhà từ đường khác nhau tùy theo hoàn cảnh, địa vị của người gia trưởng và tùy theo sự nghiệp, mong ước của cha ông để lại.

1. Hoành phi là gì?

Mẫu Hoành phi thường dùng trong phòng thờ

Hoành phi (Chữ Hán: 橫扉, Tiếng Anh: The horizontal lacquered board, Tiếng Pháp: Le panneau laqué horizontal). HOÀNH PHI có nghĩa là bảng nằm ngang. Trong đó HOÀNH tức là ngang, PHI tức là phô bày.

Hoành Phi nghĩa là bức thư họa 書畫 (tranh chữ). Nó được dùng rộng rãi trong dân gian tại các công trình đình, đền, nhà thờ họ, nhà ở…. Hoành phi có nhiều loại, có bức hoành phi sơn son chữ vàng, có bức sơn đen chữ đỏ hoặc vàng, cũng có những bức được khảm xà cừ rất cầu kỳ, đẹp mắt.

Trên Hoành Phi thường được khắc 3 hoặc 4 chữ đại tự và được treo cao nhất tại không gian thờ tự và được treo hơi nghiêng về phía trước để người nhìn dễ quan sát, đồng thời tạo nên sự cân đối. Tùy vào từng không gian thờ cúng có thể treo một, hai hay ba bức Hoành phi. Ví dụ: tại phòng thờ trong gia đình thường treo 1 bức nhưng nhà thờ họ hoặc đền chùa thì có thể treo tới 2 hoặc 3 bức.

1.1. Các loại Hoành phi thường có

Hoành phi dạng chữ nhật

Hoành phi hình cuốn thư

Hoành phi dạng chiếc khánh

Hoành phi dạng hình ô van

Hoành phi có nhiều loại. Có thể được sơn son thếp vàng hoặc sơn đen chữ đỏ, có bức lại được khảm xà cừ rất cầu kỳ và đẹp mắt. Đặc sắc nhất phải kể đến loại Hoành phi được làm kỳ công bằng kỹ thuật chạm đắp. Một vài chi tiết được chạm khắc tinh xảo riêng hình đầu rồng, dầu chim, các loại hoa văn… sau đó đắp vào bức chính. Gỗ dùng làm Hoành phi phải là gỗ không mọt, được chạm lộng, chạm đắp, gắn kết với nhau thông qua ngàm mộng chứ ko dùng đến đinh. Trang trí trên các bức Hoành phi thường là tứ linh (long, ly, quy, phụng) hoặc tứ thời (mai, lan, cúc, trúc), hoặc hình cuốn sách và cây bút hoặc hình thanh gươm… Những vật trang trí này ngoài việc làm nổi bật thêm nội dung của bức Hoành phi còn thể hiện sự sáng tạo và nghệ thuật thẩm mỹ của người tạo tác.

Các loại Hoành phi thường thấy

1.2. Nội dung trên Hoành phi

Trên hoành phi thường dùng chữ Hán (không dùng chữ Nôm) đại tự (大字) theo 3 kiểu cơ bản là chữ chân 真, chữ thảo草, chữ triện 篆. Nội dung có khi bày tỏ lòng tôn kính của con cháu đối với tổ tiên và những người có công với đất nước, thông thường chỉ có từ ba đến bốn chữ như: 万古英灵 “Vạn cổ anh linh” (muôn thuở linh thiêng), 留福留摁 Lưu phúc lưu ân (Lưu giữ mãi ơn đức), 護國庇民 Hộ quốc tí dân (bảo vệ nước che chở dân); có khi mang ý nghĩa chúc tụng như 僧财进禄 “Tăng tài tiến lộc” (được hưởng nhiều tài lộc), 福禄寿成 “Phúc lộc thọ thành” (được cả phúc, lộc, thọ), 家门康泰 Gia môn khang thái (Cửa nhà rạng rỡ yên vui)…

Bức hoành phi phòng thờ với 3 chữ “Đức Lưu Quang” được chạm khảm ngọc trai ấn tượng

1.3. Một số mẫu chữ trên Hoành phi
Chữ Hán – Nghĩa hán việt – Dịch nghĩa

万古英灵 : Vạn cổ anh linh – Muôn thủa linh thiêng
追念前恩 – Truy niệm tiền ân – Tưởng nhớ ơn xưa
留福留摁 – Lưu phúc lưu ân – Giữ mãi ơn phúc
海德山功 – Hải Đức Sơn Công – Công Đức như biển như núi
德旒光 – Đức Lưu quang – Đức độ toả sáng
福来成 – Phúc lai thành – Phúc sẽ tạo nên
福满堂 – Phúc mãn đường – Phúc đầy nhà
饮河思源 – Ẩm hà tư nguyên – Uống nước nhớ nguồn
克昌厥後 – Khắc xương quyết hậu – May mắn cho đời sau
百忍泰和 – Bách nhẫn thái hoà – Trăm điều nhịn, giữ hoà khí
五福临门 – Ngũ Phúc lâm môn – Năm Phúc vào cửa
忠厚家声 – Trung hậu gia thanh – Nếp nhà trung hậu
永绵世择 – Vĩnh miên thế trạch – Ân trạch kéo dài
元遠長留 – Nguyên viễn trường lưu – Nguồn xa dòng dài
萬古長春 – Vạn cổ trường xuân – Muôn thủa còn tươi
福禄寿成 – Phúc Lộc Thọ thành
兰桂腾芳 – Lan quế đằng phương – Cháu con đông đúc
後後無終 – Hậu hậu vô chung – Nối dài không dứt
家门康泰 – Gia môn khang thái – Cửa nhà yên vui
僧财进禄 – Tăng tài tiến lộc – Hưởng nhiều tài lộc
有開必先 – Hữu khai tất tiên – Hiển danh nhờ tổ
光前裕後 – Quang tiền dụ hậu – Rạng đời trước, sáng cho sau
好光明 – Hảo quang minh – Tốt đẹp sáng tươi
百世不偏 – Bách thế bất thiên – Không bao giờ thiên lệch
孝德忠仁 – Hiếu Đức Trung Nhân
高密肇基 – Cao Mật triệu cơ – Nơi phát tích là Cao Mật
家和萬事興 – Gia hòa vạn sự hưng
蛟龍得水 – Giao long đắc Thủy – Như Rồng gặp nước

2. Câu đối thờ là gì?

Câu đối là một thể loại mang tính biền ngẫu, dùng thể thức đối đôi để biểu hiện ý nghĩa, tư tưởng. Chữ đối (對) ở đây có ý nghĩa là đối lập, thành đôi.

Câu đối được người Trung Quốc gọi là Đối liên (對聯), dùng để chỉ một dạng sơ khởi của nó là đào phù tức bùa gỗ đào (桃符) và được người xưa còn gọi là Doanh thiếp (楹帖), Doanh liên (楹聯), Đối liên (對聯) (một cặp câu đối xứng), được phủ sơn son thếp vàng hoặc thếp bạc theo yêu cầu của gia chủ.

Mẫu câu đối phòng thờ hay và ý nghĩa

2.1. Những nguyên tắc của câu đối

Khi viết câu đối cần chọn được câu chữ thuận theo các nguyên tắc sau thì được coi là câu đối chỉnh đối hay đối cân.

Đối ý và đối chữ:

Đối ý tức là 2 ý đối phải cân nhau tạo thành 2 câu sóng nhau

Đối chữ: phải đảm bảo được trên 2 phương diện thanh và loại

– Về thanh: thanh bằng phải đối bằng thanh trắc và ngược lại

– Về loại: thực tự (tức là các chữ nặng như trời, đất, cây…) phải được đối bằng thực tự; hư tự (là những chữ nhẹ như thì, mà, vậy, ru…) phải đối bằng hư tự; danh từ đối với danh từ; động từ đối bằng động từ…

Vế câu đối

Đôi câu đối chính là 2 câu đi song song với nhau. Mỗi câu là một vế đối. Nếu đôi câu đối từ một người sáng tác thì được gọi là vế trên và vế dưới. Nếu một người nghĩ ra vế này và người khác đối lại vế kia thì được gọi là vế ra và vế đối.

Khi một đôi câu đối do chính một người sáng tác ra thì chữ cuối vế trên câu bên phải (khi treo) là thanh trắc, còn chữ cuối vế dưới câu bên trái là thanh bằng.

Về số chữ và các thể câu đối

 Không có 1 quy định về chữ trong một đôi câu đối. Theo số chữ và cách đặt câu có thể chia ra làm các thể câu đối sau:

Câu tiểu đối: tức là những câu đối có 4 chữ trở xuống

Câu đối thơ: là những câu làm theo lối đặt câu của thể thơ ngũ ngôn hoặc thất ngôn

Câu đối phú: Là những câu làm theo các lối đặt câu của thể phú

– Lối câu song quan: là những câu 6 đến 9 chữ, đặt thành một đoạn liền

– Lối câu cách cú: là những câu mà mỗi vế chia làm 2 đoạn, một đoạn ngắn, một đoạn dài

– Lối câu gối hạc hay hạc tất: là những câu mỗi vế có 3 đoạn trở lên.

Luật bằng trắc

Câu tiểu đối:

– Vế phải: trắc-trắc-trắc

– Vế trái: bằng-bằng-bằng

2.2. Các loại Câu đối thờ

Câu đối chữ nhật loại thường

Câu đối lá lật

Câu đối hình quả bầu

Câu đối bán nguyệt, kiểu lòng máng ốp cột

Câu đối có bo khung viền

Mẫu câu đối nhà từ đường

3. Cách treo hoành phi câu đối đúng, chuẩn phong thủy

3.1. Những lưu ý khi treo Hoành phi, Câu đối trong phòng thờ gia tiên

Hoành phi, Câu đối phải có kích thước cân xứng với kích thước của bàn thờ gia tiên, không được quá to hay quá nhỏ. Ví dụ ban thờ 1m57 thì hoành phi câu đối cũng dài 1m57 để tương xứng.

Hoành phi được treo ở phía giữa so với bàn thờ và câu đối được treo cân xứng ở 2 bên bàn thờ gia tiên. Ngoài ra có thể treo Hoành phi ở phía trong hoặc phía ngoài so với bàn thờ tùy theo từng mẫu Hoành phi Câu đối và đảm bảo sao cho vị trí treo phải đẹp mắt và trang trọng nhất.

Một trong những lưu ý vô cùng quan trọng đó là hoành phi luôn luôn được treo ở vị trí cao hơn Câu đối. Điều này tạo nên sự trang nghiêm và tính thẩm mỹ cần thiết cho không gian thờ cúng gia tiên.

Hoành phi, Câu đối phải cân xứng với kích thước bàn thờ

3.2. Những lưu ý khi treo hoành phi câu đối trong nhà thờ họ, nhà từ đường

Khác với bàn thờ gia tiên, nhà thờ họ, nhà từ đường được thiết kế cầu kỳ và mang tính chất dành riêng cho việc thờ cúng, đồng thời là nơi tụ họp của con cháu trong các dịp giỗ chạp, lễ tết. Do đó, nhà thờ họ thường có kích thước lớn hơn so với bàn thờ gia tiên trong gia đình và Hoành phi câu đối cũng được treo theo cách thức hơi khác một chút.

Hoành phi Câu đối trong nhà thờ họ được treo làm 2 lớp với một câu đối lớn phía ngoài và một đôi câu đối nhỏ ở phía trong bàn thờ. Lớp nhỏ này được treo ở vị trí chính giữa và cân đối so với đôi câu đối phía ngoài.

Hoành phi Câu đối trong nhà thờ họ được treo làm 2 lớp với một câu đối lớn phía ngoài và một đôi câu đối nhỏ ở phía trong

4. Tổng hợp những mẫu hoành phi, đại tự đẹp cho phòng thờ, nhà thờ họ (Xem tại đây)

5. Bộ sưu tập câu đối nhà từ đường, nhà thờ họ (Xem tại đây)

Việc sử dụng các câu đối thờ gia tiên hay, các mẫu hoành phi câu đối đẹp để treo hai bên bàn thờ sẽ giúp không gian thờ cúng trong mỗi gia đình thêm trang trọng và tôn nghiêm hơn. Không những thế, những chữ thể hiện trên Hoành phi Câu đối còn chính là những điều tốt đẹp, thể hiện mong ước của gia chủ hay nền nếp gia phong của gia đình và dòng tộc. Hy vọng những thông tin mà Vietnamarch tổng hợp và cung cấp tới quý vị những kiến thức tham khảo thực sự hữu ích.

6. Liên hệ đơn vị thiết kế Hoành phi, Câu đối đẹp.

Quý khách hàng cần tư vấn về các mẫu Hoành phi, Câu đối đẹp cho phòng thờ, nhà thờ họ hoặc bàn thờ tổ tiên, nội thất đồ thờ cúng đẹp, phù hợp với không gian sống nhà mình mà vẫn chuẩn phong thủy, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được các chuyên gia tư vấn tốt nhất theo địa chỉ:

Công ty Kiến trúc – Nội thất Vietnamarch

Địa chỉ: Số 61 Nguyễn Xiển, Thanh Xuân, Hà Nội
Tel: 04.6681.2328 – Hotline: 0918.248.297 (24/7) 
Lịch làm việc: 8h30 – 17h30 từ T2 – T6 8h30 – 12h30 T7 
Website: vietnamarch.com.vn 
Email: vietnamarch.ltd@gmail.com