Tên gọi các đời trong gia phả - Cách xưng hô thứ bậc gia tộc chuẩn

Gia phả là một bộ phận quan trọng trong đời sống gia đình đối với nhiều người Việt Nam. Việc xây dựng và duy trì gia phả không chỉ giúp ghi nhớ nguồn gốc tổ tiên mà còn tạo dựng sự gắn kết trong gia tộc. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về tên gọi các đời trong gia phả và cách xưng hô thứ bậc gia tộc chuẩn.

1. Các thế hệ tổ tiên xa xưa
2. Quan hệ gần với bản thân
3. Hậu duệ các thế hệ sau bản thân
4. Các danh xưng bổ sung trong gia phả
5. Phân loại chi nhánh họ
6. Lưu ý về cách ghi thứ bậc trong gia phả

Tên gọi các đời trong gia phả - Cách xưng hô thứ bậc gia tộc chuẩn > Tên gọi các đời trong gia phả - Cách xưng hô thứ bậc gia tộc chuẩn

1. Các thế hệ tổ tiên xa xưa

Thủy tổ (始祖): Người đầu tiên khai sáng dòng họ.
Viễn tổ (遠祖): Tổ tiên xa xưa, không xác định rõ đời.
Thái tổ (太祖): Tổ tiên có công lớn, thường là đời sáng lập dòng họ.
Cao tổ (高祖): Ông/bà cụ kỵ (đời thứ 4 tính từ bản thân).
Tằng tổ (曾祖): Ông/bà cố (đời thứ 3).
Tổ phụ, tổ mẫu (祖父, 祖母): Ông nội/ngoại, bà nội/ngoại (đời thứ 2).

2. Quan hệ gần với bản thân

Khảo (考): Cha (phụ thân).
Tỷ: Mẹ.
Tử (子): Con trai.
Nữ (女): Con gái.
Tôn tử (孫子): Cháu nội trai.
Tôn nữ (孫女): Cháu nội gái.

3. Hậu duệ các thế hệ sau bản thân

Tằng tôn (曾孫): Cháu cố (chắt).
Huyền tôn (玄孫): Cháu chít.
Lai tôn (來孫): Cháu chút (đời thứ 7).
Viễn tôn (遠孫): Hậu duệ xa hơn nữa.

4. Các danh xưng bổ sung trong gia phả

Thượng thế (上世): Chỉ các thế hệ đi trước.
Hạ thế (下世): Chỉ các thế hệ kế tiếp.
Đồng tộc (同族): Những người cùng dòng họ.
Chi hệ (支系): Một nhánh của dòng họ.

5. Phân loại chi nhánh họ

Trong gia phả truyền thống, các chi nhánh trong dòng họ thường được phân loại theo hệ Can Chi để xác định thứ tự trưởng thứ:

Chi Giáp (甲): Dành cho con trưởng và dòng con cháu về sau.
Chi Ất (乙): Dành cho con thứ hai và dòng con cháu.
Chi Bính (丙): Dành cho con thứ ba.
Chi Đinh (丁): Dành cho con thứ tư.
Chi Mậu (戊): Dành cho con thứ năm.

Việc sử dụng hệ Can Chi giúp hệ thống hóa và dễ dàng theo dõi các chi nhánh trong dòng họ.

***Xem thêm: cách lập gia phả dòng họ và ý nghĩa gia phả, nhà thờ họ

6. Lưu ý về cách ghi thứ bậc trong gia phả

Trong gia phả truyền thống, thứ bậc các đời thường được ghi bằng các "chức danh" như đã nêu trên. Tuy nhiên, để thuận tiện cho việc hệ thống hóa và theo dõi, ngày nay người ta thường áp dụng đánh số thứ tự cho các đời: